Riyal Nedir? Tarihçesi

Riyal Suudi Arabistan’ın para birimidir. %90 petrole dayalı ekonomi sistemine sahip olan ülke, finans piyasasında yüksek hacimli minörler arasında gösterilmektedir. Riyal ekonomide SAR kısaltması ile bilinir. Paranın resmi olmayan kısaltması SR şeklinde olup alt birimi halala ile işlem görür. 1Riyal 100 halalaya eşit olacak şekilde hesaplanmıştır. Paranın dolaşımda olduğu ve aktif olarak piyasada faaliyet içinde olduğu finansman aracı Merkez Bankası Suudi Arabistan Para Ajansı olarak bilinir. Banka, SAMA ve para rezervinin basılarak dağıtılması işlemi ve kontörlünden sorumludur.

Peso nedir? Tarihçesi yazısına da göz atabilirsiniz.

Riyal Hakkındaki Bilgiler Nelerdir?

Riyal Suudi Arabistan’ın ortaya çıkış yıllarından beri aktif döviz piyasasında işlem gören bir birim olarak faaliyet göstermiştir. Suudi Arabistan Paradıks dönmende Akdeniz bölgesinde kullanılan farklı nitelikteki paralar da sonradan ortaya çıkarılmıştır. Suudi Arabistan tarihi Hz. Muhammed’in (SAV)  peygamber olmasından sonra önem kazanmış, Arap riyali para birimi daha da öne çıkmıştır. Arap tarihinin ve finansal yapı taşlarının giderek önem kazanması Peygamberler döneminden sonra Abbasi ve Emevi döneminde iyice öne çıkmıştır. Bu süreçte devlet siyasi yapısı hilafete göre yönetim şeklini benimsediği için paranı değeri önemini korumaya devam etmiştir. 1517 yılında Kanuni Sultan Süleyman Memluk saltanatına son verdiği için hilafet Osmanlı Devletine geçerek yönetimdeki tüm değişim ve oluşumlar para sistemine de etki etmeye başlamıştır. Yenilenen saltanat sistemi sonrasında Osmanlı paraları ülkede kullanılmaya başlamıştır. Kuruş ve lira isimlerine bu dönemde rastlanılmıştır. 

Siyasi Nedenlerin Riyal Üzerindeki Etkisi Nedir?

Siyasi nedenlerin riyal üzerindeki etkisi birinci dünya savaşı ile kendini göstermiştir. Savaşın Osmanlı aleyhine sonuçlanması 1921‘de Taif,  Mekke, Medine, Hail şehirleri, Cidde, İbn Suud yönetimine girilmesi ile maliyede ve para birimlerinin dolaşımdaki hızında aktif değişimler yaşanmıştır. 1927 yılında İbn Suud yönetimi ile İngilizler arasında yapılan anlaşmalar gereğince Necd ve Hicaz Krallığı devlet vasfı kazanmıştır. Bu dönemde merkezi yönetimini kuran bu devletler Riyali resmi para birimi olarak kullanmaya başlamıştır

Hicaz Riyali’nin Görüntüsü Nasıldır?

Hicaz Riyalinin görüntüsü Osmanlı 20 kuruşuna benzemekle birlikte değer açısından bu para birimi ile farklılık göstermektedir. Osmanlı 20 kuruşu 20 qirsh’e bölünerek piyasadaki yerini almıştır. Her ne kadar görünüm bakımından Osmanlı 20 kuruşuna benzese de riyalin inceliğinde de bazı farlılıklar görülmüştür. Osmanlı kuruşu 0,830 inceliğe sahipken, Hicaz qirshlerinin değeri 0,917 inceliğe sahiptir. İlk Suudi riyalleri Hicaz riyali ile aynı özelliklere sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Osmanlı sikkeleri ile dolaşıma giren bütün Hicaz riyalleri finansal olarak dolaşımdaki hızı oldukça yüksek olan para birimleri haline gelmiştir. Dolaşıma giren Osmanlı sikkelerinin giderek artış göstermesi bir geçiş dönemine girildiğinin de sinyallerini vermektedir. 22 Osmanlı kuruşuna girilerek sonuçta qirshlere geçilmiş, 1 kuruluşun karşılığı 22 qirsh olarak gösterilmiştir. 

1932 yılında Necd ve Hicaz Krallığı’nın ismi Suudi Arabistan krallığı olarak değiştirilerek ülkenin adının geçtiği ilk paraların tasarım çalışmaları hızla başlatılmıştır. Ülkenin adının geçtiği ilk paralar ise 1935 yılında bastırılarak güncel riyaller aktif şekilde piyasadaki varlığını devam ettirmiştir. Riyal gümüş içerikle üretilirken, Hint rupisi ile eşdeğer olan bir sikke olarak kullanılabilir hale getirilmiştir. Riyal gümüş içerikle kullanım alanını genişletirken, Qirsh sitemi 1960 yılı itibariyle tercih edilmiş, 1963 yılında halalanın tanıtım çalışmaları sürdürülmüştür. 

En Çok Kullanılan Suudi Arabistan Riyali Banknot ve Madeni Paraları Hangileridir?

En yaygın kullanılan Suudi Arabistan riyali banknot ve madeni paraları şunlardır:

• 5 riyal
• 10 riyal
• 50 riyal
• 100 riyal
• 500 riyal
• 25 halala
• 50 halala
• 1 riyal
• 2 riyal

Hac Banknotları Riyal Değerleriyle Ne Zaman Kullanılmaya Başladı?

Hac banknotları riyal değeriyle 1953 yılında kullanıma açık hale getirilmiştir. Suudi Arabistan Para Ajansı bu tarihte 10 riyal değerinde hac banknotları basmaya başlayarak, riyali ülkede serbest dolaşıma hazırlayarak piyasaya sürmüştür. 1954 yılında 1 Riyal, 1956’da 5 riyal basılarak riyalin para değeri tüm finans sisteminde kullanılabilir boyuta ulaşmıştır. Sadece hac için basılan banknot değerleri ülkede geniş çapta kullanıma açık hale getirilirken, büyük çaplı finansal işlemlerde de piyasada yoğun bir şekilde kullanılmaya başlamıştır. Sonuç olarak SAMA, 15 Haziran 1961 yılı itibariyle 1, 5 10,50,100 riyal banknotları basarak piyasada aktif rol almaya başlamıştır. 1 Şubat 1965 yılında Hac banknotları piyasadan geri çekilerek tüm para ve maliye politikası yönündeki atılımlar yeniden güncellenmiştir.

500 riyal değerinde olan banknot değerleri 1983 yılında basılarak aktif para piyasasındaki yerini almıştır. 1986 yılının Haziran ayında ise Riyal Amerikan dolarına sabitlenerek işlem hacmini borsada göstermeye başlamıştır. Sabitleme işlemi gereğince 1 dolar 3, 75 riyale eşitlenirken 1 riyal 0,2666 dolara eşit olacak şekilde tasarlanmıştır. 1 Ocak 2003 yılında güncellenen bu oranlarla Riyal, yasal çerçevede resmen kabul edilerek ekonomi sistemindeki etkin yerini almaya hak kazanmıştır.

Kron nedir? Tarihçesi yazısını inceleyebilirsiniz.

Piyasada En Çok İşlem Gören Suudi Arabistan Pariteleri Nelerdir?

Piyasada en çok işlem gören Suudi Arabistan parite değerleri Amerikan doları, Çin Yuanı, Güney Kore wonu, Hint rupisi, Japon yeni ve dövizleridir. Euro ve Türki lirasının riyal karşısındaki değeri ve parite seviyeleri de hızlı iniş çıkış ve kur farkı hareketliliğiyle etkin bir şekilde değişmektedir.

Euro’nun Riyal Karşısındaki Değeri Nedir?

Euro’nun Riyal karşısındaki değeri EUR/SAR parite değerleriyle analiz edilmektedir.  Paritenin yönünü ve hareketliliğini Euro belirlerken, kar ve zarar riyal cinsinden hesaplanmaktadır. Euro baz, riyal ise karşıt şekilde hareket ederek döviz bazlı işlem görmektedir. İki döviz de finans piyasalarında ticaret hacmi sürekli olarak değişen bir dalgalanma haliyle parite değerlerini inişli çıkışlı olacak şekilde hareketlendirmektedir. Euro  /SAR paritesi uzun vadeli olacak şekilde hesaplandığında oldukça dalgalı bir seyir göstermektedir. Son 5 yılın en yüksek seviyesi 6 Mayıs 2014 tarihi itibariyle 1 Euro = 5,2230  ‘a eşitlenerek tavan seviyelere kadar ulaşmıştır. En düşük seviyede hareketlilik gösteren Euro değeri 19 Aralık 2016 tarihi itibariyle 1 Euro =3,9041 riyal para değeri ile eşitlenerek işlem görmüştür. 1 yıllık fiyat değişimi hareketliliği ise şu şekildedir: Dalgalı geçen ve yükseliş trendinin yakalandığı fiyat değişimleri son 1 yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Buna göre: 1 Şubat tarihinde 1 Euro 4,6899 riyale eşitlenecek şekilde sisteme kaydedilmiştir. En düşük seviyeleri gören parite değeri ise 11 Mayıs 2017 tarihinde 1 Euro 4,0744 riyal olarak sistemdeki yerini almıştır.

Suudi Riyali’nin Türk Lirası Paritesi Üzerindeki Etkisi Nasıldır?

Riyalin Türk lirası karşındaki değeri SAR/TRY şeklinde sembolleştirilmiştir. Parite değeri riyal baz alınarak TL karşıt konumda hareket etmektedir. Paritenin yönünü Riyal belirlerken, parite değeri TL cinsinden piyasada işlem görmektedir. Uzun vadeli fiyat hareketlilikleri takip edildiğinde ortaya 5 yıllık yükselişleri gösteren trend grafikleri ortaya çıkmaktadır. Son 5 yılın en yüksek parite seviyesi 8 Mayıs 2018 tarihinde 1 Riyal, 1557 lira ile kaydedilmiştir. En düşük seviyede seyreden parite seviyesi ise, 9 Mayıs 2013 yılı itibariyle 1 Riyal 0,4792 liraya eşitlenmiştir. 11 Ocak 2017 tarihinde 1 Riyal 1,0348 liraya eşitlenerek Türk lirasının riyalin gerisinde kaldığı, ardından da paritedeki hareketliliğiyle yükselişe geçtiği gözlenmiştir.