İsviçre Frangı Nedir? Tarihçesi

İsviçre frangı eski tarihi, gücü, ekonomik yapısı ve kararlı Pazar fonksiyonu ile özelikle finans piyasasında majör dövizleri arasında gösterilmektedir. Küresel ekonomi piyasasında frank CH kısaltmasıyla anılmaktadır. İsviçre frangı parasının sembolü F harf olmakla birlikte kuyruğunda ülkenin bayrağını anımsatan bir çizgi bulunmaktadır. Ayrıca parada Fr, SFr şeklinde bir sembol bulunmaktadır. Frangın alt birim rappendir. 100 rappen, 1 franka eşit olup, alt birim franklar da resmi dillere göre farklılık göstermektedir. Almanca rappen, Fransızca centimes, İtalyanca çentesimi,  Romanca raps şeklide paranın isimleri sürekli olarak değişmektedir. Franka dayalı ekonominin temelleri ise 1798 yılında federal cumhuriyete geçişle beraber atılmış, ülkenin öncesinde yaklaşık olarak 860 farklı madeni parayı kullandığı bilinmektedir.

Frank Hangi Finans Kurumu İle Piyasada İşlem Görür?   

Frankın piyasaya süren finansal kurum aracı İsviçre Ulusal Bankasıdır. Euro’ya geçiş sonrasında Avrupa’da kullanılan tek ve son tür para değeri frank olmuştur. Dünya rezerv para birimlerinden olan frank İsviçre Ulusal bankası tarafından çoğaltılarak piyasaya sürülmüştür. 2007 yılında yüzde 0,2 oranında bir paya sahip olan para, en güvenilir liman olma özelliğini sürdürmektedir. Frank Lihtenştayn ‘da kullanılan önemli para birimlerinden bir tanesi haline gelmiştir.

Frank Öncesinde Kullanılan Para Birimleri Hangileridir?

Frank öncesinde  kullanılan para  birimleri  Basel thaler,  berne thaler,  Fribourg  gulden, Geneva  thaler, Geneva  Genevoise,Kuzern gulden, Neuchatel Gulden , St. Gallen thaler, Schwyz gulden, Solothurn thaler, Valais thaler, Zurich thaler. Bu paraların değerleri 1798 yılında değiştirilerek Berne thaler temelli bir döviz olarak tüm dünyaya tanıtılmıştır. 1803 yılında henüz frank kullanılmadan önce kantonlar içinde arabuluculuk dönemi başlatılmıştır. 19 kanton birim kullanılan paralar ön adlarıyla piyasada işlem görmektedir. Ön adları ile  anılan farnk paraları şunlardır: Appenzell, Agovia, Basel,  Glarus, Berne, Fribourg, Cenevre, Grabünden, Luzern, St Gallen, Schwyz,Schaffhausen, Thurgau,Ticino,Uri, Zürih, Vaud  gibi franklardır.

Frang Sistemi   

Frang sistemi İsviçre Konfederasyon para sisteminin basitleştirilmesiyle daha kullanılabilir bir hal almıştır. 1820 itibariye ülkenin genel durumunun düzelmesiyle paranın kullanım alanları ve finansal sistem içindeki rolü daha da kolaylaştırılmıştır. Bu tarihten itibaren ülkede cumhuriyet öncesi ve sonrasında kurulan madeni paralarla beraber toplamda 8000 farklı sikke oluşturulmuştur. 1825 yılı itibariyle bern, basel, Fribourg,  Aragau,  Vaud,  Solothurn gibi kantonlar concortade adlı para birimlerini benimseyerek Konkordanzbatzen isimli yeni standart madeni paraları kabul etmiş, kantonlar ekonomi sistemlerini bu paralarla kurmuşlardır. Ülke 1803 –  1850 yılları arasında 22 kanton ve yarım kanton para ihraç etmeye devam ederek paranın dolaşımdaki oranına göre para rezervi ayırmaktadır.1850 yılında dolaşımdaki yerel paranın oranı yüzde 15’e kadar inerek piyasayı düzene soksa da bu durum ekonomide yine de karmaşık bir yapı ortaya çıkarmaktadır. Bu soruna aktif çözüm bulmak için 1848 tarihli İsviçre Federal Anayasası yürürlüğe konulmuştur. Anayasa, federal hükümetin para basan tek kurum olduğunu ilan etmiş, İsviçre frangı paralarının kanuni olarak farklı yapıda çok sayıda modelinin basılacağını duyurmuştur.

Ayrıca Euro nedir? Tarihçesi bilgilerine bakabilirsiniz.

İsviçre’de Kullanılan En Yaygın Franklar Hangileridir?

İsviçre’de kullanılan en yaygın banknot ve madeni frank paraları aşağıdaki gibidir:

• 10 frank
• 20 frank
• 50 frank
• 100 frank
• 200 frank
• 1000 frank
• 5 rappen
• 10 rappen
• 20 rappen
• 0,5 frank
• 1 frank
• 2 frank
• 5frank

Federal İsviçre frangı 7 Mayıs 1850 tarihinde kabul edilmiştir. Yeni anayasadan 2 sene sonra faaliyete geçirilen Federal Meclis, ilk Federal Para Tahsilat Yasasını çıkararak frankların kullanım esasını kanuni çerçevede ispatlamıştır. Artık kullanılmayan ve tedavülden kalkan Fransız frangı ile eşit değerde olduğu belirtilen franklar farklı para birimleriyle kantonlar tarafından kullanılmaya devam etmiştir.  1865 yılında Fransa, Belçika, İsviçre, İtalya Latin Para Birliği ‘ni oluşturulmuş mali para değeri, altına dönüştürülerek kullanıma açık hale getirilecektir. 

Latin Bara Birliğine Göre Frank Değerleri Nelerdir?

Frank kullanımınındı önemli hale gelen Latin para birliğine göre, ulusal paranın 4,5 gümüş ya da 0, 290322 gram altın standardına göre çıkarılması resmi kayıtlarda yer verilerek paranın değeri güvence altına alınmıştır. 1920 yılında kaldırılan birlik, 1927 yılına sona ermiş bu tarihten sonra paranın değeri yabancı ülkelerin para değerinin altında seyretmiştir. Frank 1936 yılında tek başına devalüasyona uğrayarak bir süre para birimi bu standarda göre piyasalarda işlem görmüştür. İsviçre frangının içinde bulunduğu devalüasyon sürecini İngiliz sterlini, Amerikan doları ve Fransız frangı izlemiştir. Bu ülkelerin devalüasyon oranı %30 oranında seyir göstermiş, devalüasyon paranın dolaşım hızını ve piyasadaki değerini son derece etkilemiştir. 

Devalüasyonlardan sonra ülke 1945 yılında Bretton Woods sistemine katılarak 1 dolar = 4,3052 frank eşitliğiyle işlem görmeye devam etmiştir. Altın ve doların birbirine dönüştürülebildiğini esas alan Bdretton Woods sistemine göre 1 frank =0,206418 gram altın eşitliği kabul edilmiştir. En son güncellenerek yenilenen Bretton Woods yasa şartnamesine göre 1 dolar =  4,375 frank olarak gösterilmiştir. 1frank  =0,203125 gram altın eşitliği sağlanarak piyasada etkin bir şekilde Frank’ın döviz değeri borsada işlem görmeye başlamıştır.

Tarihsel Süreçte Frang’ın Genel Seyri Nasıldır?

Frank tarihsel sürecinde sıfır enflasyona sahip oldukça garantili bir seyir göstermiştir. Güvenebilir bir liman olarak her zaman tercih edilen para konumuna gelmiştir. En az yüzde 40 oranında altın rezervi bulunduran para kanuni güvence sunan bir piyasa ekonomisi haline gelmiştir. 1920lerden beri aktif olarak tercih edilen altın standardı referandum sonucu 1 Mayıs 2000 tarihinde son bulmuştur. 2005 yılında kadar altın satış programları yapılmış, İsviçre Ulusal Bankası varlıklarını %20’sine denk gelecek şekilde 1290 ton altını elinde bulundurarak piyasada güçlü bir döviz rezervi yaratmıştır. 2014 yılında Kasım ayında İsviçre frangı için yüzde 20 altın desteğinin geri kazanılmasını öngören İsviçre Altın Girişimi Konulu referandum reddedilmiştir. 

15 Ocak 2015 yılında Merkez Bankası EUR/CHF paritesinde yer alan 1,20 oranında altın bandı da kaldırılarak frank para piyasasında bütün para değerleri karşısında değer kazanmaya başlamıştır. Bu tarihten önce Merkez Bankası frangın tavan oranını desteklemek için banka mevduatlarında negatif faiz oranını getirerek frankın maliye sitemi içinde değerinin yeniden kazanması için pek çok koruyucu finansal sistem çalışmasına yer vermiştir.

Frank 2015 yılında tavan onaranından vazgeçerek %30 civarında değer kazanmıştır. Frank’ın piyasa üzerinde gösterdiği bu güçlü çıkışın birkaç dakika sürmesine karşın para değeri dünya çapında ses getirmiştir. Merkez Bankası bu kararının önceden açıklamayarak hisse senedi ve tüm döviz piyasasında büyük bir kargaşanın yaşanmasına neden olmaktadır. Frank dolar karşısında bir anda yükselişe geçerek  %21 oranında artış göstermiştir. Frank Euro karşısında ise% 23 değer kazanarak piyasanın en güçlü giriş yaptığı para değeri olmayı başarmıştır.

Merak edilen İngiliz Sterlini bilgilerini de inceleyebilirsiniz.

Frank En Çok Hangi Dövizlerle İşlem Görür?

İsviçre frangının en çok işlem gördüğü dövizler finans piyasanda Amerikan doları ve Euro paritesidir. Frank bu döviz değerleriyle piyasa güçlü bir şekilde giriş yaparak ekonomi genelinde kârlı bir şekilde yükselişe geçmiştir. Amerikan doları dalgalı ve stabil bir seyir gösterirken, Euro İsviçre Frangı, tavan uygulamasından vazgeçilmesinden dolayı en düşük seviye 1 Euro – 0,9880 frank eşitliğiyle piyasalarda işlem görmektedir.